Nie ma drugiej krainy w Polsce Północnej, tak bardzo urokli- wej, jak województwo pomorskie, położone nad tymi częściami Bałtyku, które Kaszubi zwą Wielkim i Małym Morzem.
Różnorodne, często unikalne typy krajobrazu, zarówno nad- morskiego, jak i pojeziernego, pozostawiają w pamięci niezapo- mniane wrażenia. Uroki krajobrazu nadmorskiego podkreślają wędrujące wydmy na obszarze Słowińskiego Parku Narodowego, uznane za światowy rezerwat biosfery. Nadmorskie panoramy podziwiać można z latarni morskich, z których najbardziej znana jest rozewska. Malowniczość pojezierzy kreśloną różnymi odcie- niami zieleni i błękitu podkreślają lasy porastające morenowe wzniesienia, przeglądające się w rozdzielających je głębokich jeziorach o krystalicznie czystej wodzie. Południe województwa zajmują zwarte Bory Tucholskie, pokrywające obniżające się w kie-
runku południowym piaszczyste sandry. Ziemia pomorska to naturalne siedlisko Kaszubów, rdzen- nych gospodarzy tych terenów, uparcie tkwiących w swej Modrej Krainie pomimo różnych zawieruch dziejowych. Najwięcej zabyt- ków budownictwa ludowego zgromadzono w muzeum - Kaszub- skim Parku Etnograficznym we Wdzydzach Kiszewskich i skanse- nie Słowińców w Klukach. Przedmioty codziennego użytku i inne zabytki ruchome ukazują kulturę Kaszubów w muzeach w Gdań- sku Oliwie, Bytowie i w Kartuzach.
Południowo-zachodni skraj województwa zamieszkują Boro- wiacy i Zaboracy, których ziemie stanowią etniczny podregion Kaszub na pograniczu z Krajną. Za centrum ziemi zaborskiej przyj- muje się Brusy. Zabytki kultury materialnej Zaboraków zgromadzo- no w Muzeum Historyczno-Etnograficznym w Chojnicach. Ważnym ośrodkiem jest miejscowość Wiele, gdzie koniecznie trzeba odwie- dzić Muzeum Ziemi Zaborskiej im. Leonarda Brzezińskiego.
Na północ od Zaboraków mieszkają Gochowie, traktowani jako odłam zachodnich Kaszubów. Dziedzictwo kulturowe tej zie- mi przedstawione jest w salach zamkowych Muzeum Zachodnio- kaszubskiego w Bytowie.